lunes, 17 de marzo de 2014

Un pouco de hemeroteca nunca ben mal

El Pais: Os 'posthippies' xestionan o monte

A comuna de Negueira subsiste á marxe do capitalismo grazas ao campo

Mentres boa parte da poboación de Occidente vive en permanente zozobra polas turbulencias financeiras, polos ataques especulativos dos mercados, polos índices de paro desbocados, nun recuncho perdido da montaña lucense, no límite con Asturias, unha vintena de persoas practica un modo de vida alleo ao capitalismo e ás súas crises cíclicas. Son os herdeiros da comuna hippie que se instalou en Negueira de Muñiz a finais do setenta e subsisten grazas a unha xestión eficaz dos recursos que ofrece o monte.

"Vivimos de maneira auto-suficiente, do que a terra nos dá", resume Doura Cabaleiro. Teñen cabras e ovellas, plantan hortalizas, fan artesanía de coiro e de cerámica, reparan coas súas propias mans e materiais locais as casas abandonadas nas que se acomodaron, xestionan a brigada contra incendios. Todo iso sen ser donos dun só metro cadrado de chan, simplemente por estar asentados nun terreo considerado monte comunal, o que lles dá dereito a explotalo. Os recursos obtidos repártense de forma igualitaria entre os comuneiros, que o son mentres habitan a zona, e non hai posibilidade de herdanza. Trátase dun modelo único de Galicia e do norte de Portugal, nin público nin privado, que casa á perfección cos principios libertarios dos moradores das aldeas de Vilar e Vilaxuín.

Este equilibrio viuse ameazado en 2003, cando un grupo que se dicían propietarios das vivendas ocupadas, deshabitadas desde que estes poboados quedaron incomunicados no cincuenta pola construción dun encoro, presentaron unha denuncia. Reivindicaban a propiedade do monte, e pretendían facer unha plantación extensiva de piñeiros e montar un coto de caza maior. Os comuneiros contactaron coa Organización Galega de Montes Veciñais en Man Común, que lles asesorou e buscou avogados. O bufete de Calixto Escariz, que levou o caso, explica que os demandantes non puideron demostrar ser os donos das casas nin que o monte fose unha propiedade privada. O statu quo permaneceu intacto.

Desde entón, os comuneiros -de entre 30 e 60 anos, algúns deles sobreviventes da primeira comuna- seguen practicando un modo de vida alternativo, vinculado estreitamente ao rural. Contan cun pequeno local de transformación, no que elaboran marmeladas e conservas das hortalizas e hornean o seu propio pan. Para vender os excedentes percorren unha vez á semana as dúas horas por estrada que lles separan de Lugo, e establécense no mercado que organiza Ou Bandullo Ecolóxico, unha asociación de consumidores de produtos ecolóxicos e artesanais.

Todos os meses fan un mercadillo de trueque no centro de Negueira -dez minutos cruzando o encoro en barca, 50 se van en coche por unhas pistas que existen desde hai un década-. Alí, intercambian cos paisanos, como a chama Doura Cabaleiro, desde froitas, veu ou roupa até tempo: unha sesión de cortar leña a cambio duns quilos de mazás, por exemplo. Esta pequena feira funciona como un punto de encontro social para os habitantes das 17 aldeas deste concello, separadas unhas doutras por máis dunha hora de camiño.

Esta é a localidade galega menos poboada, con pouco máis de 200 habitantes, e no que a maioría excede os 65 anos. A escola acaba de pechar, posto que todos os nenos en idade escolar, un oito, son fillos dos comuneiros, e por tanto viven a case unha hora en automóbil. Este curso matricularanse nun centro do outro lado da fronteira, xa en Asturias, que está máis próximo. Doura critica o escaso interese do Concello -o único en Galicia elixido mediante listas abertas- por manter o pobo vivo. Reprocha que nin sequera exista unha liña de autobuses, o que obriga á poboación oriúnda "a gastarse a pensión agraria en taxis" para ir ao médico á Fonsagrada, que está a unha hora de viaxe.

A pesar da carencia de servizos básicos, esta comuneira asentada en Vilar, "o paraíso", segundo a súa definición, desde hai unha década, defende que no rural e á marxe do sistema capitalista "pódese vivir ben". "Aquí tocamos case a un quilómetro cadrado (de terreo) por persoa, está moi ben", chancea. Así, reivindica o seu modo de vida e remarca que calquera pode optar por el a través do sistema de montes en man común. "A xente ten que saber que hai outras posibilidades", salienta.

O presidente da organización de montes veciñais, Xosé Alfredo Pereira, que avala o modelo "eficiente" dos comuneiros de Vilar e Vilaxuín, apunta que das 3.000 comunidades galegas só unhas 300 ou 400 aposta por esta fórmula sustentable. No entanto, destaca que aos poucos se vai "cambiando para ben" unha mentalidade que en moitos casos permanece ancorada ao beneficio rápido das plantacións de eucaliptos ou da instalación de parques eólicos.

Negueira de Muñiz, terra de soños



No hay comentarios: