Galicia, unha potencia forestal sen explotar

La Voz de Galicia: Galicia, unha potencia forestal sen explotar

Fernando González Laxe

Galicia xoga un papel moi relevante na produción nacional de madeira e posúe un potencial de desenvolvemento do monte moi elevado. Con todo, estamos infrautilizando aspectos positivos e opcións de cara a un mellor aproveitamento da capacidade do monte no seu conxunto.

O sector forestal achega o 3,5 % do PIB de Galicia; xera, entre empregos directos e indirectos, un total de 70.000 postos de traballo, e alcanzamos o noveno posto mundial en canto a produción. No entanto, posuímos unha estrutura sectorial moi desaxustada, xa sexa no tocante á propiedade, xa sexa no que fai referencia á xestión forestal. Estas conclusións foron desenvolvidas, recentemente, no debate multidisciplinar organizado pola Asociación de Bolseiros da Fundación Barrié, de cara a presentar un diagnóstico e un plan de futuro da actividade á Xunta de Galicia.

Varios exemplos chaman a atención das nosas peculiaridades. En madeira de rolo superamos o 50 % do total español; en madeira serrada, o 43 %; en taboleiros, o 33 %; en pasta de papel, o 35 %; e en mobles, o 8 %. É dicir, a medida que se lles vai agregando valor ás materias primas, perdemos peso. Ou, o que é o mesmo, Galicia e as súas empresas non extraen o maior proveito a unha riqueza existente na súa terra.

Unha segunda consideración é a referente á utilización do monte. Os datos proporcionados polas empresas e polos investigadores sitúan Galicia como unha rexión forestal escasamente aproveitada. O 30 % da superficie forestal é improductiva. Se o comparamos con Finlandia (só o 12 % é improductiva), Austria (14 %), Suecia (18 %), ou Estados Unidos (21 %), dámonos conta do potencial que posuímos e que, na actualidade, non conseguimos pór en valor.

Se nos centramos na estrutura da propiedade, atopámonos con outro dos nosos trazos estruturais negativos. O propietario galego medio posúe dúas hectáreas repartidas en oito parcelas, e só un 3 % participan en fórmulas de cooperación con outros propietarios. En consecuencia, sería conveniente apostar por unha cooperación na xestión das parcelas, dentro dunha planificación conxunta da explotación dos terreos para poder aumentar a produtividade e ser máis competitivo. Tales circunstancias fan que a produtividade do monte galego sitúese por baixo doutros países. A modo de exemplo, a produtividade do piñeiro galego está por baixo de Brasil, Nova Zelandia e Chile; e no caso do eucalipto, por detrás de Brasil, Nova Zelandia, Sudáfrica e Chile.

As vías para reconducir os problemas estruturais pasan, a xuízo dos empresarios e expertos reunidos o outro día, por conseguir, de entrada, unha certificación do monte. A modo de exemplo, pódese dicir que só o 7 % da superficie galega está certificada, fronte ao 93 % que posúe Finlandia, o 70 % de Alemaña, o 69 % de Suecia, o 66 % de Austria ou o 40 % de Francia. Tales diferenzas colócannos nunha situación de difícil competencia e posicionamento. Ao avanzar por esta vía, aumentariamos tanto a superficie como a cantidade de madeira certificada, alimentando o asociacionismo dos propietarios forestais.

Como ben apuntou un experto, «hai que dar maior aprecio ao rural» e, como apostilou un empresario, é preciso incrementar «a valorización integral do monte». Neste sentido, na reunión dos bolseiros da Fundación Barrié fíxose mención dos produtos non madeireiros existentes no bosque. Alcanzan ao 25 % do seu valor. Estamos a referirnos tanto aos produtos alimenticios (castañas, fungos, mel, plantas ornamentais, carne de caza) como a produtos medicinais, vexetais, etcétera. É dicir, un amplo abano de posibilidades que, potenciadas correctamente, axudarían a reverter a situación actual de despoboamento rural e acentuarían o valor de certos produtos que na actualidade empezan a posuír unha demanda crecente.

En suma, un conxunto de carencias e de fortalezas referidas ao aproveitamento forestal sobre as que, como conclusión, pódese dicir que temos un ouro verde calculado en máis de 2.000 millóns de euros, que podemos executar de inmediato e que aínda estamos pendentes de como enfocar, desenvolver e vehiculizar a súa riqueza. Como di algún amigo, «aínda estamos a tempo». Esperemos que non se perda a oportunidade.